! Deze pagina is nog in bewerking !
In het Integraal Zorgakkoord (IZA) worden vijf doelgroepen aangewezen waarvoor de ontwikkelingen in gezondheid en toegankelijkheid van zorg nauwlettend gemonitord dienen te worden. Het Zorginstituut heeft hiervoor, samen met IZA-partijen, een Monitor Doelgroepen IZA opgezet.
Het hoofddoel van de Monitor Doelgroepen is te volgen wat de effecten zijn van alle inspanningen op de gezondheid van mensen en de financiële houdbaarheid van het zorgsysteem op de (middel)lange termijn. In lijn met de keuzes van het IZA (Bijlage L) is de monitor is opgebouwd uit de volgende vijf doelgroepen:
Voor elk van deze doelgroepen worden een klein aantal indicatoren gekozen die een beeld geven van de kwaliteit en toegankelijkheid van zorg voor die populatie. Hiermee kunnen het Bestuurlijk Overleg IZA en gebruikers in het veld in beeld houden hoe de zorg ervoor staat en of we op de (middel)lange termijn de goede kant op bewegen.
Voor elke doelgroep zijn er één of twee indicatoren die iets zeggen over de prevalentie en incidentie. Daarnaast heeft elke doelgroep een aantal kwaliteits- en toegankelijkheidsindicatoren. Meer informatie hierover is te vinden in het Plan van Aanpak Monitor Doelgroepen IZA. Tevens is er voor elke doelgroep een werkagenda opgesteld met indicatoren die mogelijk relevant kunnen zijn, maar waar meer tijd voor nodig is om uit te zoeken hoe we dit gaan meten. Er verschijnt in het voorjaar van 2024 een apart plan van aanpak voor de werkagenda.
Regio filter
Doelgroep mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden
Doelgroep mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden
Resultaten van Nivel onderzoek uit 2021 laten zien dat 1 op de 4 volwassen Nederlanders (24.5%) onvoldoende of beperkte gezondheidsvaardigheden heeft. Zij hebben problemen met het vinden, begrijpen, beoordelen en toepassen van informatie voor het nemen van gezondheid gerelateerde beslissingen. Informatie en communicatie in zorg en preventie worden nog onvoldoende afgestemd op gezondheidsvaardigheden. Dit werkt door in de toegankelijkheid en kwaliteit van zorg voor mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden. Uiteindelijk leidt dit tot onwenselijke verschillen in gezondheid en kwaliteit van leven. Denk hierbij aan verschil in algemene gezondheid, gezamenlijke besluitvorming, starten van een behandeling en uitkomsten van de behandeling.
De indicatoren voor mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden zijn nog in ontwikkeling en niet volledig beschikbaar. De hier gepresenteerde indicatoren zijn een eerste aanzet. Zie het plan van aanpak voor beoogde indicatoren en werkagenda.
#ses
Prevalentie doelgroep beperkte gezondheidsvaardigheden
Deze kaart toont per gemeente in de geselecteerde regio's de gemiddelde sociaaleconomische status (SES (sociaaleconomische status)-WOA (welvaart, opleidingsniveau en recent arbeidsverleden)). De SES-WOA score is voor het eerst bepaald door het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS (Centraal Bureau voor de Statistiek)) op basis van gegevens over financiële welvaart (W), opleidingsniveau (O) en recent arbeidsverleden (A) van de huishoudens in de betreffende regio's. De gemiddelde SES-WOA-score voor heel Nederland is ongeveer 0. Een hogere score reflecteert een hogere sociaaleconomische status en dit betekent dat de inwoners welvarender en/of hoger opgeleid en/of langduriger aan het werk zijn. Meer informatie over de SES-WOA score is te vinden op deze website van het CBS.
#levensverwachting_opleiding
Totale en gezonde levensverwachting naar opleidingsniveau
Deze figuur toont het verschil in jaren tussen de totale en gezonde levensverwachting per opleidingsniveau. De totale en gezonde levensverwachting kunnen ook apart worden getoond door deze te selecteren boven de grafiek.
De totale levensverwachting is het aantal jaren dat een persoon naar verwachting zal leven, onder de aanname van gelijkblijvende leeftijdsspecifieke sterftekansen. De gezonde levensverwachting is het aantal jaren dat een persoon naar verwachting in goede gezondheid zal leven, onder de aanname dat de huidige kansen op sterfte en ongezondheid gelijk blijven. De cijfers hebben betrekking op de vierjaarsperiode 2019-2022.
Mensen met psychische problematiek
Mensen met psychische problematiek
Zoals in het IZA staat beschreven, heeft Nederland een zeer grote groep mensen met psychische klachten: circa 1,4 miljoen mensen met een psychische stoornis in 2019 (op basis van zorggebruik). Recente cijfers uit de NEMESIS (Netherlands Mental Health Survey and Incidence Study)-3 laten zelfs zien dat bijna 3,3 miljoen volwassenen een psychische aandoening hebben. Deze doelgroep is gekozen als te monitoren, omdat dit aantal groeit en de schaarste onder personeel stijgt.
#ggz_prev_inci
Prevalenties en incidenties in de Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ)
Deze grafiek laat het aantal patiënten met psychische problematiek zien op basis van het zorggebruik. Het zorggebruik is uitgesplitst per zorgsoort. De zorgsoorten zijn; de consulten met de praktijkondersteuner GGZ (Geestelijke gezondheidszorg) (inclusief segment 3-verrichtingen), de basis GGZ, de specialistische GGZ met verblijf en zonder verblijf en de langdurige GGZ in de Zorgverzekeringswet (Zvw (Zorgverzekeringswet)) en in de Wet langdurige zorg (Wlz (Wet langdurige zorg)) (pakket B en W). De verschillende zorgsoorten kunnen boven de grafiek worden geselecteerd.
De visualisatie vergelijkt de incidentie en prevalentie van de geselecteerde regio(’s) met Nederland. De prevalentie betreft het totale aantal zorggebruikers en de incidentie betreft het totale aantal nieuwe zorggebruikers.
#voorkomen_psych en onverv_zorg
Vóórkomen van enige psychische aandoening en onvervuld zorggebruik
De eerste grafiek richt zich op het landelijke percentage mensen met enige psychische aandoening in de afgelopen 12 maanden, ongeacht of ze zorg gebruiken. De tweede grafiek toont het landelijke percentage mensen met een onvervulde zorgbehoefte die betrekking heeft op psychische of alcohol- of drugsproblemen. De data is verzameld van november 2019 tot en met maart 2022.
De cijfers zijn te bekijken over verschillende categorieën, namelijk: leeftijd, geslacht, opleiding en inkomen. Deze kunnen boven de grafiek worden geselecteerd. Bij de eerste grafiek kan daarnaast ook nog worden gekozen om de cijfers specifiek voor mannen of vrouwen te bekijken.
#cq_index
Consumer Quality Index cijfer Geestelijke- en Verslavingszorg
Deze indicator, afkomstig van de Consumer Quality Index (CQI), geeft weer hoe patiënten de zorg in de ambulante geestelijke en verslavingszorg hebben ervaren. Deze indicator geeft het gemiddelde cijfer hoe cliënten in de algemene zin hun behandeling hebben ervaren. Voor deze indicator zijn de resultaten op de vraag ‘Welk cijfer geeft u aan de behandeling’ van de Transparantiekalender gebruikt. Deze vraag kan gescoord worden op een schaal van 1 tot 10 (heel erg slechte behandeling tot uitstekende behandeling).
Mensen met (risico op) hart- en vaatziekten
Mensen met (risico op) hart- en vaatziekten
Nederland heeft een zeer grote groep mensen met (het risico op) hart- en vaatziekten: circa 1,9 miljoen mensen. Daarnaast is de verwachting dat dit aantal gaat groeien naar 3 miljoen mensen, door onder andere demografische ontwikkelingen. Hart- en vaatziekten veroorzaken veel ziekenhuisopnames: elke dag worden ongeveer 640 mensen in het ziekenhuis opgenomen vanwege een hart- of vaatziekte. Zo’n 9% van de mensen op de spoedeisende hulp komt met klachten door hart- en vaatziekten. Aanpassingen van leefstijl op bepaalde risicofactoren kunnen op langere termijn het aantal gevallen van hart- en vaatziekten verminderen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan roken, alcoholconsumptie, overgewicht, beweging en bepaalde voedingsmiddelen.
Leefstijl: roken
Deze twee figuren tonen voor de geselecteerde regio's het percentage rokers. De kaart toont het percentage rokers naar gemeente, de trendgrafiek toont de ontwikkeling van het percentage rokers door de tijd.
Roken refereert naar het percentage personen van 18 jaar en ouder dat de vraag 'Rookt u weleens?' beantwoordt met 'ja', exclusief het gebruik van een elektronische sigaret.
#roken_kaart
#roken_trend
Leefstijl: alcohol
Deze twee figuren tonen voor de geselecteerde regio's de status van verschillende leefstijlindicatoren omtrent alcoholgebruik.
Via het menu boven de kaart kunt u een leefstijlindicator kiezen: 'Voldoen aan de alcoholrichtlijn', 'Overmatige drinker', 'Zware drinker'. De trend toont u ontwikkeling door de tijd voor deze indicatoren. Overmatig drinken betreft het percentage mensen van 18 jaar en ouder dat meer dan 21 glazen alcohol per week (mannen) of meer dan 14 glazen alcohol per week (vrouwen) drinkt. Zwaar drinken betreft het percentage mensen van 18 jaar en ouder dat minstens één keer per week meer dan vier (vrouwen) of zes (mannen) glazen alcohol op één dag drinkt. Alcohol gebruik volgens de richtlijn is het percentage personen van 18 jaar en ouder dat geen of maximaal één glas alcohol per dag drinkt.
#alcohol_kaart
#alcohol_trend
Leefstijl: gewicht
Deze twee figuren tonen voor de geselecteerde regio(’s) de status van verschillende leefstijlindicatoren omtrent overgewicht. Via het menu boven de kaart kunt u een leefstijlindicator kiezen: ‘Overgewicht’ of ‘Ernstig overgewicht (obesitas). De trendgrafiek toont de ontwikkeling door de tijd voor deze indicatoren.
Overgewicht betreft het percentage personen van 18 jaar en ouder met een Body Mass Index (BMI (Body Mass Index. De BMI is een index die de verhouding tussen lengte en gewicht bij een persoon weergeeft. De BMI wordt veel gebruikt om een indicatie te krijgen of er sprake is van overgewicht of ondergewicht.)) van 25,0 kg/m2 en hoger, gebaseerd op zelf-gerapporteerde lengte en gewicht. De BMI is een index die de verhouding tussen lengte en gewicht bij een persoon weergeeft. De BMI wordt veel gebruikt om een indicatie te krijgen of er sprake is van overgewicht of ondergewicht. Ernstig overgewicht (obesitas) betreft het percentage personen van 18 jaar en ouder met een BMI van 30,0 kg/m2 en hoger, gebaseerd op zelf-gerapporteerde lengte en gewicht.
#gewicht_kaart
#gewicht_trend
Leefstijl: sport en bewegen
Deze twee figuren presenteren het aandeel mensen van 18 jaar en ouder dat sport en beweegt volgens de Beweegrichtlijn en het aandeel dat ten minste één keer per week een sport beoefend, per gemeente in de geselecteerde regio(’s). Ook kunt u een keuze maken voor de weergave van het percentage personen tussen de 18 en 65 jaar dat minimaal een deel van het traject naar werk of school lopend, fietsend of allebei aflegt.
De Beweegrichtlijn voor volwassenen is als volgt gedefinieerd:
- Doe minstens 150 minuten per week aan matig intensieve inspanning, zoals wandelen en fietsen, verspreid over diverse dagen.
- Doe minstens tweemaal per week spier- en botversterkende activiteiten, voor ouderen gecombineerd met balansoefeningen.
#sport_bewegen_kaart
#sport_bewegen_trend
#complicaties-cea-aaa
Complicaties CEA en AAA
De grafiek toont de ‘textbook outcome’ van twee operaties, namelijk een operatie aan een vernauwing in de halsslagader (carotisendarteriëctomie (CEA)) en een operatie aan een verwijding van de buikslagader (aneurysma aorta abdominalis (AAA)). De twee opties kunnen worden geselecteerd boven de grafiek. ‘Textbook outcome’ is een samengestelde indicator en beschrijft het percentage patiënten zonder ongewenste uitkomst tijdens de operatie en de nazorg.
Mensen met (risico op) kanker
Mensen met (risico op) kanker
Het aantal mensen welke de diagnose kanker krijgt, stijgt jaarlijks. In 2019 ging het om ruim 118.000 nieuwe diagnoses en in 2023 zal dit naar verwachting stijgen naar 156.000 diagnoses. Dit zal leiden tot een sterke stijging in de zorgkosten voor mensen met kanker. Aanpassingen van leefstijl op bepaalde risicofactoren kunnen op langere termijn het aantal patiënten met kanker verminderen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan roken, alcoholconsumptie, overgewicht, beweging blootstelling aan uv-straling en bepaalde voedingsmiddelen (zie een aantal van deze leefstijlindicatoren hierboven). Daarnaast is het verbeteren van de zorg voor mensen met kanker gewenst om de ervaren kwaliteit van zorg en van leven van deze patiënten te verbeteren.
- Vijfjaarsoverleving van patiënten met borstkanker of darmkanker in Nederland vergeleken met andere landen (Healthcare Quality Indicator: Cancer Care | OECD.org)
- Indicatoren over complicaties en/of mortaliteit voor longcarcinoom, colorectaal carcinoom, gynaecologische oncologie, blaascarcinoom, pancreascarcinoom, slokdarm- en maagcarcinoom en algemene indicatoren van Oncologie - SONCOS (Openbare data Medisch-specialistische zorg | Zorginzicht.nl)
Ouderen met een kwetsbare gezondheid
Ouderen met een kwetsbare gezondheid
Het IZA benoemt dat het aandeel van mensen in de leeftijd van 65+ zal groeien naar 26 procent in 2040, met vanaf het 75ste levensjaar een sterke stijging in zorgkosten. Om de zorg toegankelijk te houden, is een verbetering noodzakelijk voor ouderen met een kwetsbare gezondheid.
Het begrip ‘kwetsbare gezondheid’ is lastig te definiëren. Eenzaamheid en zelfredzaamheid zijn factoren die invloed hebben op iemands kwetsbaarheid maar deze factoren zijn lastig te meten. Hierdoor is het momenteel niet mogelijk informatie over deze aspecten mee te nemen voor de definitie van deze doelgroep. Om de doelgroep te definiëren zal daarom het zorgtredenmodel gebruikt worden van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) en de Nederlandse Zorgautoriteit.
Het zorgtredenmodel wordt gebruikt om groepen ouderen te analyseren op basis van zorggebruik: van lichte zorg naar zwaardere zorgtypes. Indeling gebeurt op basis van de zwaarste zorg, ook wel de hoogste trede genoemd. Niet alle zorgtreden maken deel uit van de monitor; bijvoorbeeld de Wlz (Wet langdurige zorg) is uitgesloten (zorgtrede 6). De leeftijdsgrens van 65 jaar of ouder zal worden aangehouden om de doelgroep te definiëren.
- Monitor valpreventie geeft inzicht in de uitvoering van het Landelijke Programmaplan Valpreventie gericht op valpreventie bij thuiswonende ouderen van 65 jaar of ouder (beschikbaar vanaf 2024 | RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu))
- Overzicht van het aantal mensen met dementie (Dementieinkaart.nl/Identificatie | Amsterdam Data Collective en Erasmus School of Health Policy & Management)
- Inzichten in zorggebruik van mensen met dementie (Dementieinkaart.nl/Overzicht | Amsterdam Data Collective en Erasmus School of Health Policy & Management)
Verantwoording en aanvullende informatie
Meer (praktische) informatie over onderzoeken rondom acute zorg kunt u vinden via de website van het RIVM.
Aanvullende informatie op andere websites
Integraal Zorgakkoord (IZA): Integraal Zorgakkoord: 'Samen werken aan gezonde zorg' | Rapport | Rijksoverheid.nl
Monitor Doelgroepen IZA: Plan van aanpak Monitor doelgroepen Integraal Zorgakkoord | Publicatie | Zorginstituut Nederland
Vragen?
Voor vragen en opmerkingen neem contact op via info@regiobeeld.nl.